Η Ρήτρα Δίκαιης Μετάβασης και οι Πυλώνες των 7,5 δις€ σε Πρόγραμμα Αναθεώρησης

Άγνοια ή Στρατηγική Συγκάλυψη από τον Περιφερειάρχη;

Σε πρόσφατη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, συζητήθηκε η Αναθεώρηση του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης. Η στάση του Περιφερειάρχη, ο οποίος φαίνεται να θεωρεί ότι η Αναθεώρηση είναι απλώς μια διαδικασία προτάσεων έργων, περιορίστηκε σε μερικές γενικόλογες ιδέες, χωρίς να αναλύσει τους κρίσιμους στόχους και το πλαίσιο που διέπουν το πρόγραμμα.

Όπως έχουμε τονίσει και κατά την συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, η Αναθεώρηση των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων δεν αφορά απλώς την παρουσίαση προτάσεων έργων. Είναι μια διαδικασία που εξετάζει αν τηρούνται οι σκοποί, ο προϋπολογισμός και το χρονοδιάγραμμα δράσεων των προγραμμάτων.

Οι Αιτίες για Αναθεώρηση

Συγκεκριμένα, οι λόγοι που καθιστούν αναγκαία την Αναθεώρηση ενός Προγράμματος περιλαμβάνουν:

1. Τη μη τήρηση των όρων του εγκεκριμένου προγράμματος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
2. Μη υλοποίηση του προγράμματος σύμφωνα με τους καθορισμένους στόχους.
3. Αλλαγές στη στρατηγική που απαιτούν αναπροσαρμογές (π.χ. νέα πολιτικά ή οικονομικά δεδομένα).
4. Ανάγκη προσαρμογής στις περιφερειακές ανάγκες.
5. Χαμηλή απορρόφηση χρηματοδοτικών κονδυλίων.
6. Αναγκαιότητα βελτίωσης των διαδικασιών και των όρων υλοποίησης.
7. Ανάγκη μεταφοράς πόρων μεταξύ αξόνων προτεραιότητας.

Η πρόταση για Αναθεώρηση απορρέει από τη μη τήρηση βασικών στόχων του κανονισμού και του εγκεκριμένου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προγράμματος του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης. Έχουμε διαπιστώσει συγκεκριμένα ότι:

• Η Ρήτρα Δίκαιης Μετάβασης δεν έχει εφαρμοστεί.
• Η συνέργεια των τριών Πυλώνων ύψους 7,5 δις ευρώ δεν έχει υλοποιηθεί.
• Οι στόχοι του Κανονισμού δεν τηρούνται σύμφωνα με τις προδιαγραφές για τη στήριξη περιοχών και εργαζομένων που πλήττονται από την κλιματική μετάβαση.
• Η υλοποίηση είναι εξαιρετικά αργή, με μόνο 18.247 ευρώ έως σήμερα από τον 1ο Πυλώνα για τη Δυτική Μακεδονία.
• Δεν έχει γίνει ούτε μία πληρωμή από τον 2ο Πυλώνα για ιδιωτικές επενδύσεις ή τον 3ο Πυλώνα για μεγάλες δημόσιες επενδύσεις.
• Καμία εμβληματική επένδυση δεν έχει εγκριθεί.
• Καμία νέα θέση εργασίας δεν έχει δημιουργηθεί.
• Δεν έχει δαπανηθεί ούτε ένα ευρώ για την αποκατάσταση των ορυχείων.

Προτάσεις για Δράση

Με βάση τα παραπάνω, υποστηρίξαμε ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη για Αναθεώρηση του Προγράμματος και τεκμηριώσαμε την παραβίαση του Κανονισμού του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, καθώς και του εγκεκριμένου από την Επιτροπή προγράμματος.

Οι προτάσεις μας περιλαμβάνουν:

• Θέσπιση νομικού πλαισίου για την εφαρμογή της Ρήτρας Μετάβασης σύμφωνα με το εγκεκριμένο πρόγραμμα.
• Αξιοποίηση των κονδυλίων και των τριών Πυλώνων, για το σύνολο των 7,5 δις ευρώ, καθώς και υποβολή Ενιαίου Επιχειρησιακού Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης.
• Μη εφαρμογή της απόφασης του Διοικητή για την κατανομή του 3ου Πυλώνα, με 63% στη Δυτική Μακεδονία.
• Κάλυψη του 10% της Εθνικής συμμετοχής για την εκταμίευση του 3ου Πυλώνα από το Πράσινο Ταμείο.
• Κατανομή του πρόσθετου ποσού του Πράσινου Ταμείου για τη στήριξη κρατικών δανείων από την ΕΤΕπ.
• Επενδύσεις μέσω του 2ου Πυλώνα με τα μέγιστα κίνητρα στον χάρτη ενισχύσεων.
• Διακοπή σπατάλης κονδυλίων για ανύπαρκτες προγράμματα κατάρτισης.
• Αποκέντρωση του συστήματος διαχείρισης του Ταμείου.

Δυστυχώς, οι προτάσεις μας απερρίφθησαν από τον Περιφερειάρχη και τον Πρόεδρο του Περιφερειακού Συμβουλίου, που τις θεώρησαν εκτός θέματος. Αναρωτιόμαστε αν οι αρμόδιοι έχουν κατανοήσει τι σημαίνει Αναθεώρηση ενός Ευρωπαϊκού Προγράμματος και αν έχουν διαβάσει τον Κανονισμό και το εγκεκριμένο πρόγραμμα.

Η Περιφέρεια μας κινδυνεύει να χάσει μια σημαντική ευκαιρία ύψους 7,5 δις ευρώ. Αυτό το ποσό μπορεί να κατευθυνθεί προς άλλες περιοχές ή να χρησιμοποιηθεί για επενδύσεις που δεν εξυπηρετούν τις ανάγκες της Δυτικής Μακεδονίας. Οι πρόσφατες προκηρύξεις ενισχύσεων στους μεγάλους επιχειρηματίες των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας είναι χαρακτηριστικές της κατεύθυνσης που ακολουθείται, αποκλείοντας τη στήριξη άλλων επενδύσεων στην περιοχή.

Η συζήτηση για την αναθεώρηση του προγράμματος πρέπει να γίνει με τη συμμετοχή όλων των φορέων. Ωστόσο, φάνηκε ότι η τελευταία συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε σε μια σχεδόν άδεια αίθουσα, με ελάχιστες παρεμβάσεις και χωρίς την κατάλληλη καθοδήγηση από πλευράς Περιφέρειας. Η αποτυχία να προχωρήσουμε σε χρήσιμες αναθεωρήσεις μπορεί να οδηγήσει στην παραμέληση μίας από τις μεγαλύτερες ευκαιρίες για την περιοχή μας και απαιτεί άμεση δράση από όλους όσοι εμπλέκονται στην τοπική διακυβέρνηση.

Γεωργία Ζεμπιλιάδου
Περιφερειακή Σύμβουλος
Επικεφαλής του Συνδυασμού «ΕΛΠΙΔΑ»

Έγγραφα Υποστήριξης της Αναθεώρησης

Παρέχονται λεπτομέρειες για τα αναφερόμενα θέματα. Ο Κανονισμός του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (1ος Πυλώνας ΤΔΜ) διέπει το Πρόγραμμα Δίκαιης Μετάβασης, καθορίζοντας την ανάγκη για συνέργεια και την υποχρέωση στήριξης των περιοχών που πλήττονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή.

Για να θωρακίσουμε το μέλλον μας, είναι σημαντικό να διασφαλίσουμε ότι όλοι οι πόροι που διατίθενται μέσα από αυτό το Ταμείο θα αξιοποιηθούν κατάλληλα, με στόχο τη στήριξη των πιο ευάλωτων κοινωνικών και οικονομικών ομάδων της περιοχής μας.